Ma thuật ChatGPT
Gần đây mình quan sát rất nhiều bài thử nghiệm khả năng của ChatGPT. Kết quả của những bài thử nghiệm gần như là tất cả người đánh giá đều ngạc nhiên về chất lượng của kết quả trả lời do ChatGPT trả về trong một lĩnh vực nhất định. Một vài trường hợp câu trả lời có vấn đề nhưng với sự hợp tác của người thử nghiệm (chuyên gia trong lĩnh vực họ đang làm việc) ChatGPT đã có những điều chỉnh rất tốt. Điều này đặt ra mình một vài băn khoăn khi sử dụng ChatGPT:
- Kiến thức do ChatGPT kết quả trả về rất ấn tượng nhưng chưa thể giải thích kiến thức đó từ đâu ra mà có, tổng hợp ra sao? Điều này là câu hỏi của mình về độ tin cậy vào thông tin của ChatGPT cung cấp. Nếu chung ta không phải là chuyên gia trong lĩnh vực được hỏi, chúng ta có thể tin kết quả trả về đến mức độ nào?
- Nếu người sử dụng chưa đủ khả năng đánh giá kết quả trả về của ChatGPT, những giả định từ kết quả ChatGPT sẽ ảnh hưởng tốt hoặc xấu thế nào vào một tình huống cụ thể thì việc duy trì, khuyến khích sử dụng ChatGPT nên có khung hướng dẫn như thế nào?
Băn khoan đầu tiên của mình bắt đầu khi thấy AI trả lời rất đa dạng câu hỏi một cách rất cụ thể, thông tin đôi khi mang cả định tính lẫn định lượng. Với kinh nghiệm của mình, khi gặp những câu hỏi định tính thì câu trả lời sẽ cần rất nhiều dữ liệu xung quoanh, ngữ cảnh đặt ra cho câu hỏi. Trong khi đó, câu trả lời sẽ hàm chứa kinh nghiệm, vốn sống của người trả lời. Chính vì thế câu trả lời “định tính” rất hay tranh cãi khi một lượng lớn người đọc và hay gây ra hiệu ứng tranh luận và phản ứng nhiều cung bậc khác nhau. Không phải ngẫu nhiên mà những người công chúng thường phát biểu khi khó xử lý đều trả lời theo kiểu “chung chung” khi gặp những câu hỏi như vậy để tránh những rắc rối bởi những nhận định, nhận xét cảm tính. Trở lại với AI, làm sao mình biết được câu trả lời của AI đó được xây dựng:
- Dữ liệu thu thập để tổng hợp nên câu trả lời của AI nguồn gốc như thế nào
- AI tổng hợp, điều chỉnh ra sao với nguồn dữ liệu thu thập được, việc lọc thông tin nhiễu loạn, điều chỉnh trọng số giữ nhiều nguồn dữ liệu trên cùng một câu hỏi có những yếu tố nào được cân nhắc
- Dữ liệu thu thập được có “thiên kiến” hay không? Nếu có thì AI đã làm gì để giải quyết việc này
Một ví dụ so sánh
Trước khi có AI như ChatGPT, có lẽ nguyên người dùng phải trải qua một loạt thao tác, công việc trước khi có thể tiếp cận được nguồn kiến thức mà mình có thể vận dụng được. Một ví dụ nho nhỏ như mình muốn tìm hiểu cho câu hỏi: “Thế nào là một đôi giày chạy bộ tốt?“. Những công việc mình có thể làm tóm gọn như sau:
- Sử dụng trình duyệt với công cụ tìm kiếm để đọc khoảng một số lượng bài viết hướng dẫn về giày chạy bộ. Trong quá trình đó, càng đọc mình sẽ ghi nhớ những “đặc tính” cần ghi nhớ, được lập đi lập lại trong các bài viết khác nhau.
- Trao đổi với bạn bè, tham khảo một vài tiêu chí để lựa chọn
- Thoa khảo nội dung video trên các nền tảng facebook hay google youtube.
Nếu ko quá sức ép thời gian, việc này cần phải tốn vài ngày, mỗi ngày 15-20p để xem thông tin và kiểm tra thông tin, kết hợp áp dụng kiến thức với một vài lần tham quan và thử sản phẩm tại cửa hàng. Dần dần mình hình thành một kiến thức nền về giày chạy bộ. Việc này làm cho mình có khả năng xem xét sản phẩm thực tế tại cửa hàng bán giày một cách chủ động hơn và sau đó là ra quyết định cho chính mình. Như mô tả ở trên, đó là một quá trình để xây dựng nên kiến thức cho bản thân cần nhiều thời gian, có đủ thời gian để cơ thể dung nạp, kiểm tra, so sánh và học lại nếu kiến thức chưa thành phản xạ. Quá trình này đem lại cho bản thân sự tự tin khi ra quyết định.
Trở lại với AI, câu trả lời cuối cùng làm mình mất đi quá trình đó. Liệu là mình có nên ra quyết định với câu trả lời của AI trả về chỉ trong chưa đến 1 giây??? Mà ngay tại thời điểm đó mình hoàn toàn mù mờ về giày chạy bộ? Câu trả lời của mình hiện tại là không!
Hình minh huệ: Câu trả lời từ ChatGPT cho câu hỏi “Thế nào là giày chạy bộ tốt?”
Có lẽ nên là một ngữ cảnh khác, một thời điểm khác khi mà mình sử dụng kết quả trả về nhưng mình có thể nhiều bước kiểm tra và kiểm chứng kết quả đó theo kinh nghiệm riêng của mình nữa!